Szlak Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego 
(pn. - ­wsch. fragment)

Trasa:
Męcikał - jez. Trzemeszno ­ Giełdon - Czarniż - Kinice - Kosobudy - Broda - Dąbrowa - Wiele, zn. czerwone,  24,5 km


Szlak poświęcono pamięci Juliana Rydzkowskiego (1891-1978), regionalisty kaszubskiego, inicjatora założenia chojnickiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w 1930 r. i Towarzystwa Miłośników Chojnic i Okolic, dwukrotnego organizatora z własnych zbiorów Muzeum Regionalnego w Chojnicach (w 1932 r. i po zniszczeniach wojennych ponownie w 1960 r.), publicysty krajoznawczego, honorowego obywatela miasta Chojnice. Łączna długość szlaku od Chojnic przez Jarcewo - Chojniczki - Bachorze - Swornegacie - Męcikai - Kosobudy do Wiela wynosi 68 km. Dla turystów-kolarzy trasa dostępna, choć odcinkami uciążliwa. Odcinek Kosobudy Wybudowanie - Broda - bardzo piaszczysty.

Od przyst. PKS w Męcikale idziemy 1 km lewym poboczem drogi z Chojnic do Kościerzyny, prowadzącej wysokopiennym lasem na pn. wsch. Za leśnictwem Śpierwia przekraczamy strugę Strzemeczna, łączącą jez. Trzemeszno z jez. Kosobudno i Brdą i skręcamy w prawo na wsch., w drogę wysypaną żużlem. Biegnie ona najpierw skrajem lasu sosnowego (z lewej parking leśny) i podmokłych łąk, a po ok. 500 m wkracza do lasu. Szlak skręca wówczas w prawo, do wysokopiennego lasu o bujnym podszycie i prowadzi wijącymi się trawiastymi dróżkami oraz przedziera się wśród zarośli i gąszczy pn. brzegiem tworzącego zatoki jez. Trzemeszno (pow. 184,2 ha, dł. 3 km, szer. do 1020 m).

Jez. Trzemeszno charakteryzuje się wysokimi walorami rekreacyjnymi: czystością wód, do­godnym dostępem do wody, śródleśnym potożeniem. Najlepsze miejsca na biwakowanie znaj­dują się na jego pn.-wsch. brzegach.

U wsch. krańca jeziora, opodal którego znajduje się parking leśny, szlak opuszcza jego brzeg i wkracza na polanę, na której rozłożyły się nieliczne zabudowania wsi Giełdon. Tu skręcamy (5 km) pod kątem prostym w lewo, w drogę prowadzącą na wsch., a po 300 m - opodal leśnictwa Okręglik - ponownie w lewo.

Z prawej mijamy murowaną kapliczkę Matki Boskiej (1924), po 200 m przecinamy wielokrotne rozwidlenie dróg i idziemy za znakami na pn. wsch., lekko piaszczystą drogą wijącą się zagajnikami sosnowymi.
W podszycie występuje bujnie jałowiec, w runie borówka czernica. Na krótkich odcinkach towarzyszą nam szpalery brzóz. Dochodzimy do leśnictwa Giełdon (8 km). Idąc dalej brzozową aleją osiągamy wkrótce drogę bitą. Skręcamy w nią w prawo na wsch. i po ok. 500 m, mijając krytą strzechą, drewnianą chałupę konstrukcji zrębowej z poł. XIX w. (nr 1/2), docieramy do skrzyżowania dróg w położonej na piaszczystej enklawie śródleśnej wsi Czarniż (Czarnyż). Koło rozłożystego kasztanowca skręcamy w lewo na pn. (9,5 km). Przecinamy niewielki zagajnik sosnowy i wychodzimy na rozlegly obszar łąk i torfowisk doliny rz. Niechwaszcz. Droga gruntowa (grobla) przekracza mostkiem jej główny nurt i obierając kierunek pn.-zach. biegnie teraz tuż obok jednego z licznych rowów przecinających dolinę i łączących się z Niechwaszczą. Dochodzimy do zagajnika sosnowego i na skrzyżowaniu dróg skręcamy w prawo na pn. Kilkaset metrów idziemy skrajem lasku oraz łąk, przechodzimy przez niewielką wieś Kinice (w okolicach występują złoża gliny ceramicznej) i po ok. 1 km, wędrując poboczem drogi bitej - prowadzącej otwartym pofałdowanym terenem - osiągamy położoną w pewnym oddaleniu od podmokłych gruntów starą wieś Kosobudy (14 km).

Mijamy z lewej neogotycki kościół. Przy skrzyżowaniu w centrum wsi skręcamy w prawo na wsch., w ul. Sportową. Najbliższe 2 km szlak biegnie aleją topolową, mocno pofałdowanym terenem, mija zabudowania Kosobudy Wybudowanie, wchodzi do niewielkiego lasku sosnowego i przekracza strugę Korzenicę. Idąc dalej bardzo piaszczystą drogą - w rejonie dawnego tartaku i młyna wodnego (pierwszy miał powstać już w 1397 r.) w kolonii Broda (18 km) - przekraczamy płynącą wśród łąk strugę Parzenica, łączącą łańcuch jezior (m.in. Wielewskie i Skąpe) z rz. Niechwaszczą. Na rozlewisku Parzenicy opodal kolonii Broda występują licznie dzikie łabędzie.

Teraz szlak skręca na pn. wsch. i wije się znów zagajnikami sosnowymi. Droga prowadzi w odległości ok. 250 m od niewidocznego z niej pd. krańca rynnowego jez. Skąpe (pow. 132,2 ha, dł. 5,7 km, szer. do 435 m) oraz opodal niewielkich oczek jeziornych, m.in. Jez. Chińskiego (z prawej). Dochodzimy do rozwidlenia wielu dróg (21 km). Opuszczamy las i skręcamy za znakami na pn. Mijamy leśnictwo Dąbrowa, a następnie, osiągnąwszy niewielkie wzniesienie, wieś Dąbrowa.

Idziemy dalej w dół brzozową aleją. Przecinamy niewielkie laski i wkrótce osiągamy pierwsze zabudowania wsi Wiele. UI. Dąbrowską ­opodal Gminnego Ośrodka Kultury, Kultury Fizycznej i Rekreacji im. Hieronima Derdowskiego i kościoła - osiągamy centrum wsi i ul. Główną, przy której obok przyst. PKS (24,5 km) znajduje się punkt węzłowy szlaków i kończy się szlak czerwony.